Ewald Schneider junior

Ewald Schneider jr. werd geboren in 1923 in een gezin van zeven kinderen. Hij had zes zussen en was de enige zoon van Ewald Schneider jr. en Theodora Gomis. Zijn vader was in de Eerste Wereldoorlog uit Duitsland naar Nederlands-Indië vertrokken. Zijn ouders hadden elkaar in Padang ontmoet, maar later woonde het gezin in Malang en Solo (Surakarta). Vanwege een lastige financiële tijd voor de ouders hadden de kinderen in de jaren 1920 een tijdje in internaten gewoond, maar begin jaren 1930 was het gezin weer compleet en betrok het een woning met een grote tuin in Tuindorp in Malang, Oost-Java.

De familie was zeer Oranjegezind en vooral Koninginnedag op 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina, werd altijd uitbundig gevierd. Het kwam dan ook als een schok dat zowel vader Ewald sr. als zoon Ewald jr. op 10 mei 1940 als ‘vijandige onderdanen’ – zij hadden immers een Duitse nationaliteit – werden geïnterneerd door de koloniale overheid.

Eén van de weinige herinneringen aan Ewald jr. houdt rechtstreeks verband met de arrestatie van vader en zoon Schneider. Direct na de aanhouding vond op het politiebureau van Solo een kort incident plaats waar in ieder geval twee zussen van Ewald, namelijk Magda en haar vier jaar oudere zus Greet, getuige van waren.

Magda vertelde het haar zoon Hans als volgt: “De commissaris van politie ging voor mijn vader en broer staan, wijdbeens en met gebalde vuisten in de zij. Met een blik vol van minachting bulderde hij: ‘Zo, nou hebben jullie geen praatjes meer hè?!’. Vervolgens haalde hij zijn pistool te voorschijn en vroeg aan mijn broer: ‘Als ik mijn pistool aan je geef, zul jij je vader dan doodschieten?’ Waarop Ewald jr. antwoordde: ‘Nee, dan zal ik u doodschieten.’ “

Wat de reactie van de politiecommissaris was heeft Magda haar zoon niet verteld. Maar zij had wel het vermoeden -misschien waren er zelfs concrete aanwijzingen- dat de commissaris in kwestie zélf sympathie koesterde voor het nationaalsocialisme. Dat kon, zo vlak na de inval van Duitsland in Nederland, wel eens verkeerd voor hem uitpakken. Het barse optreden jegens haar vader en broer was, aldus mijn moeder, dan ook bedoeld om zijn eigen hachje te redden. 

De koloniale overheid besloot de Duitse geïnterneerden in een centraal interneringskamp bijeen te brengen. Gekozen werd voor het kamp Kuta Cane (Kota Tjane) in Lawé Sigalagala in de Alasvallei in Noord-Sumatra. Vanuit dit kamp mochten de geïnterneerde Duitse mannen tweemaal per week een briefkaart naar familie en vrienden schrijven. Uit de periode dateren ook de enige tastbare herinneringen aan de internering van Ewald jr. Die bestaan uit een tweetal gecensureerde postkaarten die Ewald jr. aan zijn zus Magda schreef. In de ene kaart feliciteert hij zijn zuster met haar verjaardag en spreekt hij de hoop uit dat zij een goede modiste zal worden. In de tweede kaart dringt hij er mede namens zijn vader op aan dat zijn zuster goed voor haar moeder zorgt, want: “zij heeft het zwaar, zeer zwaar.” De volledige tekst van de kaart luidde:

“Lieve Magda, Allereerst van harte gelukgewenst met je verjaardag. Bij deze gelegenheid, Magda, spreekt Paps in gedachte [de we] nogmaals de wens uit, dat je als ene goede modiste en gezond in alles thuis moge komen. Ik kon je niet eerder schrijven, omdat wij die paar worden voor Mams nodig hadden. Magda bedenk bij deze mededeling, dat Mams het zwaar heeft, zeer zwaar. Steun onze Mams dus moreel zoveel je kunt. Vergeet ook niet dat je ons tweemaal per week schrijven kan, desnoods zonder luchtportie. Een extra dikke zoen van

Je Paps en Ewald.”

Met de Japanse aanval op Nederlands-Indië op komst werd besloten de Duitse mannen naar India te brengen. Onder de mannen aan boord van de Van Imhoff bevonden zich ook vader en zoon Schneider toen dit schip op 19 januari 1942 verging.

De laatste momenten van vader en zoon Schneider…. Hoe zijn die verlopen toen eenmaal bleek dat redding niet meer mogelijk was? Hielden zij elkaar bij de ondergang van het schip nog een laatste maal stevig vast in een innige omhelzing? Het antwoord namen zij voor eeuwig mee in hun graf, op de bodem van de zee.

Van Ewald junior, die op negentienjarige leeftijd overleed, is maar één foto bewaard gebleven in de familie, van toen hij een jaar of vijf of zes oud was.